Có rất nhiều nhầm lẫn về nguồn gốc của linh cẩu và bản chất của chúng. Sự kỳ lạ về sinh lý ở linh cẩu đã khiến chúng trở thành nguồn đề tài nghiên cứu cho các nhà động vật học trên toàn cầu.
Linh cẩu chính xác là gì? Linh cẩu có phải là loài động vật thuộc họ chó không? Hay nó là loài động vật thuộc họ mèo hoặc một họ động vật hoàn toàn? Câu trả lời cho câu hỏi đó hơi phức tạp. Linh cẩu có thể được mô tả là một loài động vật có cơ thể “giống chó” và giải phẫu “giống mèo”, nhưng bản thân nó thực sự là một sinh vật độc nhất vô nhị.
Linh cẩu là một họ riêng biệt trong bộ Carnivora (Bộ Ăn thịt).
Tuy nhiên, những quan niệm sai lầm về loài động vật này vẫn còn rất nhiều. Chúng không phải là một loài chó hoang, và chắc chắn chúng không phải là những kẻ ăn xác thối đơn giản.
Hãy bắt đầu với những điều cơ bản nhất: linh cẩu là một họ riêng biệt trong bộ Carnivora (Bộ Ăn thịt). Họ này chứa bốn loài hiện có. Linh cẩu đốm, linh cẩu nâu và sói đất đều có nguồn gốc từ Châu Phi cận Sahara. Linh cẩu sọc là loài đặc hữu của Bắc Phi, Trung Đông và tiểu lục địa Ấn Độ.
Chính xác thì không có loài nào trong số chúng bị đe dọa trước nguy cơ tuyệt chủng, nhưng linh cẩu sọc và linh cẩu nâu đều đang bị đe dọa do mất môi trường sống và nạn săn bắn trái phép. Và theo những dữ liệu hóa thạch, chúng ta biết được rằng đã có rất nhiều loài của họ này tuyêt chủng trong quá khứ, với niên đại hàng triệu năm.
Cả bốn loài đều có chung một số đặc điểm, nhưng linh cẩu đốm có lẽ là loài kỳ lạ nhất. Nó đã trải qua một số thay đổi đáng kể trong vài triệu năm qua để phân biệt nó với các loài động vật có quan hệ gần gũi khác.
Linh cẩu sọc, chúng là động vật sống về đêm nhưng có thể được nhìn thấy ra khỏi hang vào khoảng hoàng hôn và bình minh.
Linh cẩu thuộc họ chó hay họ mèo?
Về cơ bản, linh cẩu không phải là một loài mèo thực sự như hổ, báo và mèo nhà, tất cả đều thuộc họ Felidae. Thay vào đó, linh cẩu thuộc về một nhóm riêng biệt có quan hệ gần gũi với nhánh mèo hơn là họ chó.
Bộ Carnivora mà linh cẩu thuộc về lần đầu tiên xuất hiện vào khoảng 50 đến 60 triệu năm trước. Những động vật ăn thịt ban đầu này đã phát triển những chiếc răng chuyên dụng để xé thịt. Ít nhất dựa trên sự tái tạo một phần hồ sơ hóa thạch, các nhà cổ sinh vật học biết rằng một số trong số chúng có thể giống loài chồn hiện đại và đã thích nghi để leo cây.
Những động vật ăn thịt đầu tiên phân chia rất nhanh thành các dòng chó và mèo riêng biệt. Cả hai nhánh đều đi theo những con đường riêng, tạo ra những hình thức mới. Sau đó, khoảng 30 triệu năm trước, dòng mèo lại tách ra thành hai nhóm chính. Một nhánh đã tạo ra họ mèo hiện đại. Nhánh còn lại đã sinh ra linh cẩu, cầy mangut và họ cầy (như cầy hương Châu Á).
Các điều kiện môi trường thay đổi trong vòng 10 triệu năm qua ủng hộ linh cẩu tiến hóa lớn hơn.
Khoảng 10 đến 20 triệu năm trước, dòng linh cẩu thực sự bắt đầu hình thành như một nhóm độc nhất và khác biệt. Nó phân nhánh thành ít nhất ba họ riêng biệt, chỉ một trong số đó (họ linh cẩu thực sự) rõ ràng vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Các điều kiện môi trường thay đổi trong vòng 10 triệu năm qua cuối cùng đã bắt đầu ủng hộ những con linh cẩu tiến hóa lớn hơn và khỏe mạnh hơn.
Mặc dù lần cuối cùng chúng chia sẻ một tổ tiên chung là khoảng 30 triệu năm trước, nhưng mèo, linh cẩu, cầy mangut và động vật họ cầy đều thuộc một loại duy nhất mà các nhà phân loại học hiện nay gọi là Feliformia.
Feliformia bắt nguồn từ một thuật ngữ Latinh có nghĩa là một loài động vật có hình dạng hoặc ngoại hình giống mèo, chỉ đơn giản là một mô tả về mối quan hệ tiến hóa của chúng. Nó không phải là một mô tả về những gì mà chúng đang có. Và trên thực tế, linh cẩu cũng không còn là một loài động vật điển hình trong họ mèo hiện đại.
Linh cẩu giống mèo như thế nào?
Mối quan hệ tiến hóa giữa linh cẩu và mèo thoạt đầu có thể không rõ ràng vì chúng trông rất khác nhau. Nhưng thực sự có một vài đặc điểm mà chúng chia sẻ chung. Một đặc điểm xác định được chia sẻ bởi gần như tất cả các thành viên của Feliformia (loài ăn thịt giống mèo) là cấu trúc xương độc đáo của tai giữa và tai trong. Đó là một chi tiết rất nhỏ, nhưng sự hiện diện của nó ở gần như tất cả các loài Feliformia, cho thấy rằng nó có thể đã tiến hóa từ rất sớm trong dòng dõi và sau đó được truyền lại cho tất cả các loài con cháu.
Một điểm giống nhau khác giữa linh cẩu và mèo là chiếc lưỡi rất thô, bao gồm các gai hoặc lông cứng tương tự nhau để giúp tước thịt con mồi và cũng để giúp chải lông. Bạn có thể thích thú khi phát hiện ra rằng linh cẩu tự chải chuốt bằng lưỡi theo cách tương tự như mèo.
Tuy nhiên, bên cạnh một vài điểm tương đồng rõ ràng khác, linh cẩu và mèo là những động vật rất khác biệt. Xét cho cùng, 30 triệu năm đã trôi qua kể từ lần cuối cùng chúng có chung một tổ tiên. Đây là khoảng thời gian quá đủ để linh cẩu tiến hóa thành một thứ gì đó rất khác. Ví dụ, ba mươi triệu năm lớn hơn khoảng thời gian ngăn cách con người với hầu hết các loài vượn và khỉ. Vì vậy, mặc dù là thành viên của Feliformia, linh cẩu thực sự không giống mèo chút nào.
Linh cẩu và mèo có cấu trúc xương độc đáo của tai giữa và tai trong.
Linh cẩu khác với mèo như thế nào?
Linh cẩu thực sự khác với mèo theo nhiều cách. Một trong những điểm khác biệt quan trọng nhất là bản chất bầy đàn trong chiến lược săn mồi của chúng. Trong khi một số loài thích nhặt xác để tìm thức ăn thừa, linh cẩu cũng là những kẻ săn mồi tài năng. Không giống như mèo, chúng thường không thể trèo cây hoặc phục kích con mồi, thay vào đó chúng thích đuổi theo con mồi trên mặt đất và xé xác chúng bằng răng hơn là móng vuốt. Những chiếc răng này thực sự mang nhiều nét giống với họ chó. Điều này có lẽ là do răng là công cụ rất hữu ích cho chiến lược săn mồi theo đàn của linh cẩu.
Chiến lược săn mồi cũng phản ánh cấu trúc xã hội của loài này. Cơ sở của xã hội linh cẩu là thị tộc, có thể bao gồm 80 thành viên và đôi khi còn nhiều hơn. Mặc dù linh cẩu phối hợp với nhau để hạ gục con mồi, nhưng cuộc sống trong bầy đàn không hoàn toàn là một mối quan hệ hợp tác. Những con linh cẩu hình thành các hệ thống phân cấp thống trị rất nghiêm ngặt, xác định khả năng tiếp cận cả thức ăn và bạn tình.
Linh cẩu sọc, linh cẩu nâu và sói đất đều đã thích nghi với các xã hội thường do con đực lãnh đạo. Trong khi đó linh cẩu đốm thì hoàn toàn ngược lại, cấu trúc xã hội của chúng được xây dựng xung quanh một tổ chức mẫu hệ, trong đó một con cái duy nhất đại diện cho cốt lõi của thị tộc. Nó sẽ được ưu tiên tiếp cận với thức ăn và bạn tình hơn những con cái khác.
Chiến lược săn mồi cũng phản ánh cấu trúc xã hội của loài này.
Tóm lại, chúng ta có thể nói rằng linh cẩu có quan hệ họ hàng gần gũi với mèo hơn là chó. Tuy nhiên, mối quan hệ này khá xa cách. Lần cuối cùng chúng chia sẻ một tổ tiên chung với loài mèo là khoảng 30 triệu năm trước. Điều này đã giúp linh cẩu có nhiều thời gian để phát triển những đặc điểm độc đáo của riêng chúng.
- Vì sao linh cẩu được coi là loài động vật máu lạnh và tàn nhẫn?
- Tại sao linh cẩu đốm cái lại có bộ phận sinh dục của con đực? Liệu nó có phải là loài lưỡng tính không?
- Cách đoán thời gian khó khăn ở nơi Mặt trời không bao giờ lặn: Thế mới thấy người xưa tài tình như nào!